Melanie Levison-Wolff

Melanie Wolff werd geboren op 16 mei 1876 in Böchingen, een plaats in de Duitse deelstaat Rheinland-Pfalz, gelegen in het district Süedliche Weinstraße. Haar ouders Jonathan Wolff en Eleonora Wolff-Kahn waren slagers en veehandelaren in het dorp.

Op 10 december 1901 trouwde Melanie in Böchingen met de bakker en banketbakker Salomon (Sally/Salli) Levison. Na hun huwelijk verhuisde het paar naar Mönchengladbach aan de Nederrijn. Samen kregen ze vier kinderen: Max, geboren op 11 september 1902, Nelly op 5 december 1903, Norbert op 2 januari 1905 en Jakob op 13 december 1908. Jakob werd niet in Mönchengladbach, maar in Düsseldorf geboren, waar het gezin naartoe was verhuisd.

Omdat Salomon Levison in Eindhoven was geboren, kregen Melanie en hun kinderen automatisch de Nederlandse nationaliteit. Aan het einde van de jaren 1920 werden haar zonen daarom in Nederland ingeburgerd en ingeschreven in het militaire register.

De familie Levison woonde aanvankelijk aan de Hohestraße 39, waar ze een banketbakkerij en een kruidenierswinkel, ook bekend als een winkel voor koloniale goederen, runden. Op 8 oktober 1935 verhuisden ze naar Hüttenstraße 25, waar ze opnieuw een kruidenierswinkel openden. Deze verhuizing was mogelijk een gevolg van de discriminatie die optrad sinds de nationaalsocialisten aan de macht waren gekomen.

Op 11 juli 1936 overleed Max Levison in Düsseldorf. Hij werd begraven op de nieuwe Joodse begraafplaats aan de Ulmstraße. Op 14 juli 1937 emigreerde dochter Nelly naar Amsterdam. In 1938 besloten ook de overgebleven leden van de familie Levison nazi-Duitsland te verlaten. Nederland was voor hen een logische keuze als toevluchtsoord vanwege hun Nederlandse nationaliteit, het spreken van de taal, en hun bestaande contacten en economische relaties.

Omdat de zus van Salomon, Elisabeth Henriette Levison (1874 Eindhoven - 1943 Auschwitz), in Zutphen woonde, waar ze tot 1935 samen met haar man Izak Levison (1875 Zutphen - 1935) een bakkerij had gerund, vestigde het echtpaar Levison zich in deze kleine stad in de provincie Gelderland. Op 20 december 1938 schreven Melanie en Salomon zich samen met hun zoon Jakob officieel in Zutphen in, waar ze gingen wonen aan de Bornhovestraat 15.

Zoon Norbert woonde inmiddels in Ratingen, waar in 1936 zijn dochter Ursel werd geboren. Op 28 april 1938 verhuisde hij van Ratingen naar Düsseldorf, terug naar het ouderlijk huis aan de Hüttenstraße 25. Op 3 augustus 1938 vertrok hij naar Amsterdam, waar hij zich vestigde aan de Agamemnostraat 10, samen met Martha Lode, die ook uit Duitsland was gevlucht (geboren op 1 augustus 1910 in Duisburg).

Op 20 mei 1942 trouwde Jakob Levison met Martha Lode. Op dezelfde dag verhuisden ze naar Amstelaan 29 III. Voordat hij daar ging wonen, verbleef Jakob sinds 30 januari 1942 aan de Lairessestraat 147 in Amsterdam.

Op 2 november 1942 overleed Melanie's echtgenoot Sally in Zutphen. Melanie verhuisde op 12 februari 1943 samen met haar dochter Nelly van Zutphen naar de Cillierstraat 11 in Amsterdam. In mei 1943 werden moeder en dochter geïnterneerd in doorgangskamp Westerbork, waar Melanie in barak 63 werd ondergebracht. Op 11 juni 1943 werden beiden gedeporteerd naar vernietigingskamp Sobibor, waar ze omkwamen.

Auteur: Hildegard Jakobs, Düsseldorf Memorial