Deventerweg 69

Vandaag, 5 juli 2021, is het een bijzonder moment. Een dag waar we als familie Siegers lang naar hebben uitgezien.

Maar een dag van een nog veel groter belang voor de verwanten van de twee mensen die we vandaag
hier op deze plek herdenken en gedenken. Hier, op deze plek, het huis Deventerweg 69, dat ooit aan deze twee mensen onderdak bood. Maar later een vertrekpunt werd van een oneindig en onmeetbaar leed en een verschrikkelijk en abrupt einde.

In dit huis woonde bij het uitbreken van de oorlog een Joods echtpaar zonder kinderen. Hij heette Elkan Sanders, geboren in 1882 in Groningen, en zijn vrouw heette Lea Sanders-van Geldere, geboren in 1876 in Amsterdam. Elkan was de 5e uit een gezin van 9 kinderen, Lea de 6e uit een gezin van 8. Elkan Sanders dreef een winkel in huishoudelijke artikelen aan de Nieuwstad 5. Elkan en Lea vestigden zich eind 1920 in de gemeente Zutphen, waar zij datzelfde jaar op 24 november in het huwelijk traden. Hun huwelijk bleef kinderloos. Waarschijnlijk zijn zij ergens in 1939 of 1940 gestopt met de winkel en hebben zij toen een deel van het huis aan de Deventerweg 69 gehuurd.

Het echtpaar Sanders kreeg in de oorlog daadwerkelijk te maken met het verschrikkelijke regiem van de bezetter. Zij hebben zich begin april 1943 gemeld of werden toen opgepakt en zijn uiteindelijk
weggevoerd naar vernietigingskamp Sobibor waar zij waarschijnlijk meteen zijn vergast. Zij kwamen daar om op 7 mei 1943. Hij was pas 60 jaar en zij pas 66.

Het huis aan de Deventerweg 69 is vervolgens weer aan anderen verhuurd. De inboedel van de familie
Sanders is geconfisqueerd en waarschijnlijk op een bepaald moment onder de hamer gebracht. Het geld wat dit opleverde werd, heel wrang, veelal ingezet voor de bouw van concentratiekampen en de voeding van de Duitse oorlogsmachine. Verder werden met dit meubilair Duitse huizen gevuld nadat inboedels bij bombardementen daar verloren waren gegaan.

Dit huis op nummer 69 werd jaren later ons ouderlijk huis, het huis van de familie Siegers. Dat was in 1968. Het huis werd een belangrijk centraal punt in ons familiegebeuren waarin we elkaar vaak ontmoeten op de verjaardagen van onze ouders en op feestdagen. Toen onze vader al enige jaren was overleden en onze moeder er na een kleine 40 jaar wegging om naar een verzorgingshuis te gaan, was het niet alleen voor haar, maar voor ons als kinderen en familie allemaal een afsluiting van een periode waarin dit fantastische huis een samenbindende factor vormde.

Ik was dan ook heel verbaasd en behoorlijk geschokt toen ik pas in 2012 hoorde dat dit prachtige huis daarnaast een hele andere rol heeft gekend. Een rol die wij nooit hebben vermoed. Het was op 2 maart dat jaar dat ik van een vriend, Erik Lammers, een mail kreeg waarin deze rol werd benoemd. Ik kon wat ik las haast niet geloven en was daarna ook nog lange tijd bezig het een plaatsje te geven. Ook wilde ik dit graag aan de andere familieleden melden. Zij waren net als ik geschokt en ontdaan toen het besef doordrong van de erge werkelijkheid van wat ik toen heb verteld in een e-mail met als titel ‘De andere kant van Deventerweg 69’.

Wat ons allen schokt is het feit dat zoiets is gebeurd vanuit het huis waarin je later woont als kind, waar je opgroeit, en dat niets in het huis zelf daaraan herinnert, geen enkel spoor. En dat je daarover nooit iets hoort. Waarschijnlijk wist niemand er in de omgeving van ons gezin er ook maar iets van af.
Ik ben ook overtuigd dat onze vader en moeder daarvan echt niets wisten en dit dus ons niet kónden vertellen.

Vandaag willen we samen met allen hier wel een spoor nalaten, zodat de namen van Elkan en Lea genoemd zijn, dat zij gekend zijn. Daarbij denken wij als familie ook met name terug aan onze zwager Johan Walinga die lang meedacht om dit blijvend spoor van 2 Stolpersteine aan te brengen. Helaas kan hij het niet meer meemaken, Johan overleed in 2018.

We hopen dat deze struikelstenen vanaf nu velen laten stilstaan bij voor onmogelijk gehouden
verschrikkingen die ook in de toekomst altijd opnieuw kunnen dreigen en waar wij met z’n allen steeds opnieuw bewust onze stem tegen moeten verheffen.

Sicco & Anneke Siegers