Warnsveldseweg 52

Joel Norden is van beroep handelsreiziger en ruilt zijn geboorteplaats Zwolle in juni 1934 in voor Zutphen. Een maand later trouwt hij met Sara Hanouwer. In hun huwelijks- advertentie in de Zutphense
Courant staat ze als Selma Hanouer. Mogelijk wordt Sara dus in het dagelijks leven Selma genoemd.

Samen met haar ouders en oudere broer Abraham woont zij eerst aan de
Barlheze 99a. Op dat moment is daar ook slagerij Dormits gevestigd. Deze slager Jacob Dormits wordt actief in de buurtvereniging ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van koninigin Wilhelmina in 1923. Er wordt met familieleden van Dormits en buurtbewoners een groepsfoto gemaakt.

Naast slager Jacob Dormits (bovenste rij, 4e van links) staan hierop zijn familieleden en andere buurtbewoners. Helemaal rechts op de bovenste rij staat de dan 16-jarige Sara Hanouwer. Het blijkt de enige foto te zijn die we van haar kunnen vinden.

Na hun huwelijk in juli 1934 vestigen Joel en Sara zich aan de Warnsveldseweg 52. De ouders van Sara en haar broer wonen om de hoek, aan de Ruysdaelstraat 2. In 1935 worden ze de trotse ouders van zoon Koos Jacob, ook wel Koosje genoemd. Waarschijnlijk vernoemd naar de vader van Joel die ook Koos heette en zijn andere opa Jacob Hanouwer.

Omdat zijn opa en oma in de Ruysdaelstraat wonen, is Koosje daar vaak te vinden. Joke Withuis (1927) woont daar ook en leert hem zo kennen. “Ik was dol op dat knaapje”, vertelt ze in een gesprek. Hij wordt bij hen thuis verwend en krijgt regelmatig wat lekkers. Met een licht schuldgevoel loopt hij dan terug naar zijn grootouders en zegt daar meteen “Ik heb niets gegeten!”. Oma weet natuurlijk wel beter, maar geeft Koosje een lieve lach en zegt er verder niets van.

Koosje zit net als David Meijers in de Joodse klas van juf Roosje. David herkent hem op de groeps- foto, zodat we weten hoe hij eruit zag. Ook deze foto lijkt het enige te zijn wat er van Koosje te
vinden is.

In een gesprek met Diny Karssenberg (1932) die tijdens de oorlog aan de Frans Halslaan 36 woont
vertelt ze het volgende verhaal. Als 11-jarig meisje loopt ze op de Warnsveldseweg en ziet hoe een jongetje met zijn ouders in een auto met militairen wordt gestopt. Ze meent zich te herinneren dat het jongetje een teddybeer tegen zich aan heeft geklemd. Het beeld blijft altijd bij haar. Het kan heel goed zijn dat ze die bewuste dag heeft gezien hoe Koosje met zijn ouders wordt weggevoerd.

Datzelfde geldt voor Ben Dijkman (1925) die destijds met zijn ouders aan de Warnsveldseweg 42 woont. Toevallig kijkt hij die dag vanuit hun erker net de Warnsveldseweg op en ziet hoe de familie Norden met Koosje wordt weggevoerd. “Zo helder als vandaag zie ik dat beeld nog voor me hoe ze werden opgehaald en meegenomen in een auto”, vertelt hij. Tegenover hun woning is een slagerij, waarvan de eigenaar het gezin kennelijk nog snel iets te eten heeft toegestopt. Op 18 januari 1943 zijn de 7-jarige Koosje en zijn ouders vanuit Westerbork naar Auschwitz weggevoerd, waar ze vlak na aankomst zijn vermoord.

Dit verhaal is geschreven door Corinne Abbas