Democratisering Informatie

75 jaar na de bevrijding komt nog altijd nieuwe informatie beschikbaar over de Tweede Wereldoorlog. Soms in de vorm van zoldervondsten (foto, film, dagboeken), maar steeds vaker als gevolg van het digitaliseren van archieven. De razendsnelle ontwikkeling van digitale technieken maakt het mogelijk om oude archieven snel en efficiënt te doorzoeken en verbanden te ontdekken die voorheen niet zichtbaar waren.

De Stichting Stolpersteine Zutphen brengt de verhalen van de Zutphense oorlogsslachtoffers, verzetsstrijders en bevrijders in kaart. Het Joods archief, in beheer van het Regionaal Archief Zutphen, bevat enorm veel materiaal: verhalen, familielijnen, foto’s, beroepen, historische panden, en meer. Wij koppelen deze gegevens aan hedendaagse locaties en ze toegankelijk en inzichtelijk maken. Ook kunnen we familielijnen visualiseren met bijbehorende beroepen of de rijke vooroorlogse clustering van Joodse beroepen in Zutphen zichtbaar maken. Zo kunnen bezoekers een virtuele reis maken door vooroorlogs Joods Zutphen.

Het ontsluiten van dergelijke digitale registers is grotendeels in handen van enthousiaste vrijwilligers en onderzoekers. Vrijwilligers hebben de tijd en motivatie om de registers handmatig na te trekken, te schonen en te verrijken met lokale kennis, privéfotocollecties en dagboeken. Dit gebeurt via buurtaanpakken en interviews. Onderzoekers beschikken over de vaardigheden en technieken om grote databestanden digitaal te ontginnen. Bekende voorbeelden hiervan zijn de journalisten die de Panama Papers onderzochten en de Verkaufsbücher.

Stichting Stolpersteine Zutphen streeft naar een nauwere samenwerking tussen formele erfgoedorganisaties en vrijwilligersorganisaties, waarbij lokale data-schoning en verrijking optimaal worden benut. We zetten ons in voor het professionaliseren van websites van vrijwilligersorganisaties met Linked Open Data-technieken die wij zelf al hanteren.

Voorstel
De Stichting Stolpersteine Zutphen heeft een belangrijke stap gezet richting data-uitwisseling door sinds 2014 al haar data te annoteren met FOAF en Schema.org registers en beschikbaar te stellen als Linked Open Data (LOD). Data-uitwisseling met Oorlogsbronnen.nl vindt al plaats, waarbij de schema-instellingen van Oorlogsbronnen aan ons model zijn toegevoegd.

Wij stellen onze kennis en technieken graag beschikbaar aan andere organisaties die zich bezighouden met historisch onderzoek en publicatie. We willen ons bestaande model verder professionaliseren en als Open Source Software-model aanbieden, vergezeld van praktische cursussen over data-verzameling, -opschoning, -verrijking en -deling.

Met deze aanpak streven we naar een duurzame en innovatieve manier om historisch erfgoed digitaal te ontsluiten en te verbinden met de hedendaagse samenleving.

Uitgangspunten

Behouden en verbeteren profilering van informele erfgoed organisaties door middel van professionele website.
Gebruik van SEO technieken waardoor inhoud websites goed vertegenwoordigd zijn in zoekmachines.
Doelmatige ontsluiting van websites via verschillende zoekpaden.
Computer leesbare publieke datasets van professionele organisaties toegankelijk, leesbaar en dus bruikbaar maken voor verder onderzoek.
Koppeling aan publiek toegankelijke datasets, waardoor vrijwilligers meer tijd kunnen besteden aan het verrijken en controleren van gegevens en minder tijd hoeven te verdoen naar het zoeken naar data.
Beschikbaar stellen van gecontroleerde en verrijkte data aan collega organisaties (formeel en informeel) via computer leesbare formats.
Gebaseerd op gratis Open Source Software ondersteund door een zeer brede internationale gemeenschap.

Activiteiten en producten

Jaar 2026

Huidige datamodel afstemmen op de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed (NSDE). Verbeteren van connecties met Termennetwerk, DERA, PID, en IIF.
Opzetten van een SPARQL-backend zodat derden data kunnen oogsten.
Ontwikkelen van metagegevens-verrijkte XML-, JSON- en CSV-exports voor systemen die niet met SPARQL kunnen werken.
Publiceren van verschillende dataformaten in het Datasetregister.
Aanbieden van ons model als Open Source, zodat organisaties het zelfstandig kunnen implementeren en beheren.

Jaar 2027

Ontwikkelen en uitrollen van cursussen voor vrijwilligersorganisaties over data-verzameling, -opschoning en -verrijking, afgestemd op hun ervaring en IT-vaardigheden.

Stapsgewijze begeleiding van Excel naar een gestructureerd online datamodel.
Verdere verrijking online, inclusief media, verhalen, geolocatie en kartering.
Ontwikkelen van cursussen over data-visualisatie en data-uitwisseling.
Training in het maken en aanpassen van query’s en exportsets.
Gebruik maken van datasets uit het Datasetregister.

Partners

Stichting Stolpersteine Zutphen: Projectcoördinatie en samenwerking met andere Stolpersteine-organisaties in Nederland.
Cooperative Knowledge: Architect van LOD-gedreven websites, inclusief stolpersteinezutphen.nl.
Erfgoedcentrum Zutphen: Ondersteuning bij het verrijken van collectiedata, ondanks beperkingen in IT-capaciteit.

Toekomstige ambities
We willen samen met het Netwerk Digitaal Erfgoed experimenteren met dynamische koppelingen naar geregistreerde datasets, zodat vrijwilligersorganisaties deze eenvoudig kunnen integreren zonder zelf SPARQL-query’s te hoeven schrijven. We streven naar brede toegankelijkheid en hergebruik van onze data-modellen in diverse erfgoedsectoren.

Oproep tot samenwerking

Stolpersteine Zutphen neemt graag het voortouw bij de voorgestelde ontwikkeling en zoekt nadrukkelijk de samenwerking met andere partijen. Op zijn minst om schaalvergroting te bereiken. Maar we zien meer voordelen aan samenwerking:

We zien dat ons werk in grote mate overeenkomt met andere erfgoedorganisaties. In heel veel gevallen gaat het immers om het bijeenbrengen van verhalen en illustraties, gekoppeld aan personen en/of locaties en/of tijdslijnen. Graag toetsen we de wensen van informele erfgoedorganisaties en passen we gezamenlijk het systeem daarop aan. Ons systeem is zeer flexibel en het toevoegen van nieuwe inhoudstypen is altijd mogelijk.
De datasets als momenteel gepubliceerd in het Datasetregister, betreffen zonder uitzondering grote datadumps (meedere Gigabites) zonder ingebouwd filter of query mechanisme. De gewenste Sparql queries zijn nog een stip aan de horizon. Dit maakt het aanspreken van deze data vooralsnog een uitdaging. We zoeken hulp bij het bouwen van een flexibel model voor het ontginnen van dergelijke bulk downloads.

Functionaliteiten

In aanvulling op de eerder genoemde activiteiten en producten, beschrijven we hier de functionaliteiten van het systeem en aanvullende mogelijkheden:

Open Source Software

Drupal is volledig Open Source en gratis te gebruiken;
Drupal wordt ondersteund door een enorme internationale gebruikersgroep (meer dan een miljoen gebruikers, ruim 13000 gebruikers die actief niet functionaliteit ontwikkelen), je wordt dus niet afhankelijk gemaakt van een ontwikkelaar of een kleine gebruikersgroep;
Drupal biedt een bewezen, veilig applicatie framework waar robuuste, bedrijfskritische applicaties op kunnen draaien. Een vast team vanuit de Drupal ontwikkelgemeenschap is voortdurend bezig met de beveiliging van Drupal, conform sterke codestandaarden;Installeer op een server naar keuze;
Stolpersteine Zutphen biedt hosting en onderhoud op eigen server tegen kostprijs;

Eenvoud in gebruik

Inhoud toevoegen op basis van eenvoudige formulieren met een flexibele WYSIWYG-editor, een flexibel rollen- en rechten systeem en workflow. Ook medewerkers met een beperkte IT-vaardigheid kunnen makkelijk aan de slag.
Al je inhoud op een plek. Kennisbank en website in één, geen API’s of kwetsbare uitwisseling tussen je databank en je website nodig;
Aantekeningen en concepten alleen toegankelijk voor geautoriseerde personen;
Mogelijkheid tot het opzetten van je eigen CRM systeem;
Mogelijkheid om je eigen projectmanagement en taakvolgsysteem op te zetten;
Verzend nieuwsbrieven vanuit de website, bijvoorbeeld van nieuw toegevoegde online inhoud;
Locaties worden door het systeem automatisch op een kaart geprojecteerd, dus altijd volledige controle over het resultaat zonder afhankelijkheid van publieke systemen als Google My Maps of Open StreetMaps die advertenties bevatten of die niet bij je styling passen.

Personalisatie en styling

Mobile first, al je informatie goed toegankelijk op zowel mobiel als groot scherm;
Zeer uitgebreide mogelijkheden om je eigen stijl, lettertype, kleuren, logo toe te passen.