Deventerweg 2

De Deventerweg is na de oorlog in twee delen gesplitst. Het deel met de lage nummers 1 t/m 43 c.q. 2 t/m  14 zijn nu nummers aan de Burgemeester Dijckmeesterweg.

uitgesproken op 9 april 2025 door bewoner Paul de Jager

Welkom buren, medebestuursleden en andere geïnteresseerden.

Als eerste van 21 stenen worden vandaag hier de stenen geplaatst voor de bewoners die tijdens de oorlogsjaren hier hebben gewoond en in maart ‘43 vermoord zijn in Sobibor.

Vanuit Westerbork zijn zij op 10 maart ’43 met 1103 anderen op het tweede transport naar Sobibor gezet. Het was het laatste transport met personenwagons. Op de dag van aankomst, de 13^de maart zijn zij vrijwel allemaal vermoord. 13 van hen hebben het overleefd. Naar Sobibor vertrokken 19 transporten. In totaal hebben meer dan 100 transporten naar de verschillende vernietigingskampen in die jaren zo’n 107 duizend mensen vervoerd. Slechts 5000 zijn er teruggekomen.

Lowie ten Bosch was 76 jaar en zijn vrouw Julia ten Bosch-Hijmans werd 63 jaar. Zij waren bijna 35 jaar getrouwd. Zij is geboren op 5 juli 1879 in ’s-Heerenberg. Lowie is geboren op 16 december 1866 in Ruurlo.

Sinds maart 1937 woonden zij hier op dit adres. Dat was een halfjaar na het overlijden van hun enige zoon Henri. 

Zowel Lowie als zijn vrouw hadden hier familie wonen. Julia had een zus Johanna die aan het Vispoortplein 14 woonde samen met haar man Koppel Hartog Koppel. Zij is in 1942 in Auschwitz vermoord samen met haar man en een van haar dochters, Jozina Frederika. Twee maanden later werd ook haar oudste dochter Sebilla daar vermoord. Johanna was 52, haar man 65 en hun dochters waren 13 en 19 jaar.

Lowie’s zus Bertha Gerritdina Elzas-ten Bosch werd 75 jaar en overleed in Kamp Vught. Haar achterkleindochter Yvonne zal vanmiddag bij de Lange Hofstraat 12a spreken over haar overgrootmoeder.

Van de zes broers en zussen van Lowie hebben tenminste twee zussen de oorlog overleefd Heintjen Cohen-ten Bosch en Mathilde Johanna Cohen-ten Bosch. Een broer en een zus waren voor de oorlog al overleden, Sallie en Rosetta. Over zijn jongere zus Catharina Sanders-ten Bosch heb ik niets gevonden. Zij zou 67 zijn aan het begin van de oorlog.

Deze beroepen kwam ik op verschillende sites tegen: schipper, textielhandelaren en slagers. Maar op de gemeentelijke registratiekaart van Zutphen is er voor Lowie geen beroep ingevuld. Lowie was toen hij hier kwam wonen al gepensioneerd, 70 jaar.

Julia, zijn vrouw, de oudste van acht, geboren in ’s-Heerenberg werkte als dienstbode in Dinxperlo. Ook heeft zij een paar jaar in Vlaardingen gewerkt voordat zij in oktober 1908 in Bergh met Lowie trouwde. Zij trokken in Ruurlo bij haar schoonouders in. Een jaar later werd hun zoon Henri Isidor geboren, die helaas maar 26 jaar werd. Hij is in augustus ’36 in Arnhem overleden in een ziekenhuis.

Van Julia’s zeven broers en zussen zijn er vijf in de Holocaust vermoord, in Auschwitz en Sobibor. Van een meisjes-tweeling overleed Betje na ruim drie maanden in 1890. Julia was toen 11. Veronica stierf in Salt Lake City in ’43 op 56-jarige leeftijd.

Veel huizen werden direct opgekocht en vaak ook doorverkocht. Te lezen in de Verkaufbücher, te vinden oa op de website van Stichting Stolpersteine Zutphen.  In de Gemeentelijke adresboeken komt er hier pas weer in ‘51 een echtpaar wonen. Of de woning daadwerkelijk heeft leeggestaan kon ik niet terugvinden. Het huis was toen nog gesplitst, mogelijk is het daardoor ook niet direct opgekocht. Het werd pas verkocht nadat in februari ‘50 hun overlijden werd ingeschreven dankzij een wet die het mogelijk maakte om van vermisten een overlijdensakte op te maken. In ‘43 was de aanvoer van oa joden in de vernietigingskampen dusdanig groot dat dat de administratie achterwege bleef van degene die bij aankomst direct werden vermoord. 

Buren hebben al folders gekregen, voor anderen ligt daar nog een stapeltje. Via onze website kunt u veel informatie vinden. Ook of er ook in jullie huizen mensen gewoond hebben die door een vijandig regime schaamteloos werden vermoord.

Als secretaris van de Stolpersteine stichting kan ik natuurlijk alleen maar aanmoedigen om zoveel mogelijk stenen te leggen voor de 200-280/375 (500 tot 600) Zuthense bewoners die in de vernietigingskampen, in Midden-Europa of hier in Nederland werden vermoord. De helft heeft een Stolpersteine gekregen. Na vandaag hebben er bijna 200 een herdenkingssteen gekregen.

Dank voor uw aanwezigheid.